میدان آسیاب کوخرد
میدان آسیاب کوخرد
میدان آسیاب کوخرد
- میدان آسیاب کوخرد در محلهٔ لوز (مشرق) در بغل (برکه لاری) یا همان برکهٔ لوز ، کوخرد، ودر سمت (شرق روستا) و در سمت مغرب (برکه لاری) (۱) واقع شده‌است، این میدان در سر دوراهی (خیابان اصلی) و (خیابان أدب) قرار دارد. آسیاب با فشار آبی که از آب انباری (بركه) که در نزدیکی آسیاب قرار دارد به آن وصل شده‌است حرکت می‌کند و دسته‌ای بزرگ که در پهلوی چرخ قرار دارد را به بالا و پایین می‌برد تا کار آسیاب کردن را انجام دهد .
میدان آسیاب آبی کوخرد
- آسیاب (۲) آبی یا (آسیاب آوی) به لهجهٔ محلی دستگاهی بوده‌است که برای خورد کردن جو و گندم و سایر غلات و برای درست کردن آرد وجود داشته‌است و با استفاده از تکنیک سرعت آب و یا فشار آب کار می‌کرده‌است. و از طریق آسیاب آبی کار تبدیل گندم و سایر غلات به آرد را انجام می‌دادند.
آسیاب آبی کوخرد
- آسیاب یکی از ابزارهای ابتکاری و جـالب مردم بومی منطقه‌است کـه سالیان دراز برای تـأمین آرد وخرد کردن غلات در جنوب ایران بویژه در بخش کوخرد در شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان مـعـمـول بــوده‌است، اهـمـیـت ایـن روش در آن است کــه بـا یـک سیستم ساده نیروی محـرک آب آسیاب یا آش (آس) به چرخش در می‌آمده‌است، همانطور که به گویش محلی آن را می‌نامند، ابتکاری جالب و بسیار شگفت انگیر از دوران پیشین در منطقهٔ کوخرد هرمزگان رواج داشته بوده‌است. این کار با همکاری مسوولین محل این روستا صورت گرفته‌است و به صورتی زیبا در یکی از میادین دهستان کوخرد نصب شده‌است.
آسیاب کوخرد در شب
- اگرچه کتاب اصطخری (۳) که در آن اشاره به ساخت آسیاب بادی شده‌است مربوط به پیش از سال ۳۳۰ هجری خورشیدی (۳۴۰ هجری قمری) بوده‌است، ولی در یکی از کتاب‌های مسعودی (۴) (مروج‌الذهب و معادن‌الجوهر) (۵) که چند سال بعد نوشته‌شده‌است، به داستانی اشاره می‌شود که در آن یک فرد به نزد خلیفهٔ دوم، عمر بن الخطاب رضی الله عنه،(سال ۱۳ هجری قمری، سدهٔ هفتم میلادی) ادعا می‌کند که می‌تواند یک آسیاب بادی بسازد، و عمر رضى الله عنه نیز برای ثابت شدن این ادعا از او می‌خواهد تا این کار را انجام دهد، و او نیز موفق می‌شود.
آسیاب آبی کوخرد
- میدان به فضای بازی در برخوردگاه چند خیابان در شهرها و روستاها گفته می‌شود که برای جمع شدن مردم ساخته می‌شود.
- از میدان‌ها برای دستفروشی، برپایی بازارهای روز، برپایی تظاهرات و غیره هم استفاده می‌شود. در بسیاری از میدان‌ها، چمن، فواره، یادمان و تندیس‌هایی به منظور زیباسازی ساخته و نهاده می‌شود.
آسیاب آبی کوخرد در هنگام غروب
میدان آسیاب آبی کوخرد در هنگام شب
- میدان آسیاب کوخرد یکی از کارهای خودجوش جوانان کوخردی است،ویکی از ابتکارات جوانان کوخرد که به دست خود آنها ساخته شده‌است و نشانی از یکی از کارهای سنتی اهالی کوخردبوده‌است در دورانه گذشته. ایجاد این آسیاب توسط جوانان کوخردی جهت احیای فرهنگ گذشته مردم و نیاکان کوخرد و کوخردی است.
پی نوشت‌ها:
- (۱) ـ برکه لاری: برکه حاجی غلام رضا لاری که معروف است به (برکهٔ سفید) ، وی یکی از بازرگانان دوران قدیم بود که کاوران‌های تجارتی اش از کوخرد عبور می‌نمود و بارها کاروان‌هایش در کاروانسرای تاریخی کوخرد لنگر انداخته بودند، (حاجی غلام رضا لاری) این برکه سر راه کاروان‌ها ساخته بود ، برکه لاری یا همان (برکهٔ سفید) این برکه بنام برکه سفید نیز نزد مردم کوخرد معروف بوده‌است. برکهٔ مذکور ۱۱۸سال تاریخ دارد. (بیاد کوخرد ـ ج. ۲).
- (۲) ـ آسیاب: آسیاب وسیله‌ای بوده‌است که در گذشته برای خرد کردن دانه‌هایی مانند گندم و غیره از آن استفاده می‌شده‌است.آسیاب دارای دو سنگ آسیاب است که یک سنگ ثابت و سنگ دیگر متحرک است. با حرکت سنگ دوم دانه‌هایی که توسط روزنی بین این دو سنگ هدایت شده‌اند، خرد می‌شوند. برای حرکت دادن سنگ متحرک از نیروی انسان، حیوانات، آب یا باد استفاده می‌شده‌است. به آسیاب‌هایی که برای حرکت از نیروی آب استفاده می‌کنند، آسیاب آبی و به آن‌هایی که از نیروی باد استفاده می‌کنند، آسیاب بادی گفته می‌شود.فضای اصلی آسیاب‌ها در دل زمین قرار دارد و بخش نمایان آن اندک است و به نورگیرها و ورودی‌ها محدود می‌شود. محل‌های نگهداری جوال گندم یا آرد و محل استراحت آسیابان نیز جزئی از فضای آسیاب محسوب می‌شود. (كتاب:عیون الأخبار ج. ۳ـ۴) ترجمه:محمد محمديان.
- (۳) ـ اصطخری: أبو إسحق إبراهیم بن محمد الفارسی معروف به اصطخری (تاریخ مرگ: ۳۳۰ خورشیدی) از جغرافیدانان و نقشه‌کشان برجستهٔ در سدهٔ ۴ هجری قمری و ۱۰ میلادی است. نام «اصطخری» برگرفته از نام شهر باستانی استخر در استان فارس می‌باشد.
- (۴) ـ مسعودی: علی بن حسین المسعودی (حدود ۲۸۳ هجری / ۸۹۶ میلادی – ۳۴۶ هجری /۹۵۷ میلادی) تاریخ‌نویس و جغرافی‌دان و دانشمند و جهان‌گرد بغدادی بود. نام کامل وی ( ابوالحسن علی بن الحسین المسعودی الشافعی). نسب وی به عبدالله بن مسعود یکی ازیاران برجستهٔ پیامبر اسلام می‌رسد.
- (۵) ـ مُروج‌الذَهَب و معادن‌الجوهر: (به فارسی: مرغزارهای زر و معادن گوهر) : کتابی است تاریخی نوشته علی بن حسین المسعودی، تاریخ‌نویس و جغرافی‌دان سدهٔ ۴ هجری. مروج‌الذهب که در ۱۳ جلد به نگارش درآمده به ضبط و ثبت تاریخ بشر، داستان‌های تاریخی و مسائل قوم‌شناسی مللی می‌پردازد که مسعودی در مسیر مسافرتهای خود از مصر تا هندوستان آنها را ملاقات کرده بود.
جستارهای وابسته
میدان آسیاب آبی کوخرد
منبع
- محمدیان، کوخردی، محمد، (شهرستان بستک و بخش کوخرد) ، ج۱. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۵ میلادی.
- محمدیان، کوخردی، محمد، “ (به یاد کوخرد) “،ج۲. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۹ میلادی.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
در اين وبلاگ سعی بر اين است تا اطلاعاتی در مورد بخش كوخرد و مناطق اطراف شهرستان بستک و استان هرمزگان به بازديد كنندگان عزيز ارائه شود.