بامداد كوخرد
(شعر: از استاد محمديان كوخردى )
«تشکر وقدردانی از مردم مهربان کوخرد»
سلام خدمت همشهریان عزیز وگرامی، و عرض ادب وتشکر از مردم مهربان کوخرد، واز آنجا که هم اکنون آقای محمدیان در فتره نقاهت Convalescence هستند، وقدرت برای نوشتن ندارند، وبدرخواست دوستان و جویای احوالپرسی از پدر بزرگوارم ، تصمیم گرفتم بعضی از مقاله‌های پیشین ایشان (مقاله‌های مختاره) خدمت همشهریان عزیز تقدیم نمایم، امیدوارم بتوانم قسمت کوچکی از زحمات ایشان را جبران کنم، همچنین از همشهریان عزیزم خواستارم برای پدر بزرگوارم دوعا کنند.
التماس دعاء خير
التماس دعاء خير
التماس دعاء خير
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
*از سرى أشعار شاعر:محمدمحمديان كوخردى.
(شعر: از استاد محمديان كوخردى )
بامداد كوخرد
بامداد كوخرد
بَـامـدادی (۱) رَفـتَـم اَز « کُـوخِـردْ» بــِرُونْ
تَـارَسـیـدَم مُـلـکِ أَجــدادْ بـا فُــزُونْ
« مُـؤمُـهمَـد» (۲) بُــود جَــدَم را مُـقــیــمْ
تَـا چِــه فَـرمَـایَـد خُــداوَنـدِ کَریــمْ
نَـخـــل‌هـا وَخَــانَـــه‌هَــایِ «جـعـفـرآبـاد»
یَـادِگـاری بُــود اَز اَجــدادَم بَــه یَـادْ
سَـــرزَمـیـنِ سِـحـــرِ وُمَـهـــدِ جَـــــاوِدانْ
یَـادِگـاری بُـــود زِ أَجــدادَم عَـیـانْ
یَــارَب آنـجَـــــــا دائـمـــــــاً آبَــــاد بَـــادْ
عَــارِفـان را دائـمــاً دِل شَاد بَـادْ
بـیـشَــه زاری بُــــود سَبــز وُ بَــانَـمَــــکْ
نَـخـلَـهـایَـش سَر کَشیدَه بَـه فَـلَـکْ
زیـــر پَـــای بـیـشَـه دَشـتــی بُـــد فِــراخْ
شُورَه زار وُ مِـلحْـگِـیـنْ وُ سَنگَـلاخْ
نَـخـــل‌هَـا بُـــدَنـــدّ هَـفـصَــــد هَـــــزارْ
زیـــر آن گُـنـبَـد گِـرفِـتَـنـدی قَـرارْ
گُــنــبَــد نِـیـلـگُـــوُنْ زیـبـــا آسَمـــــانْ (۳)
سَایَـه أشْ أَفـکَـنـدَه أَسْت کُـلِِّ جِـهـانْ
خَــانَــهِٔ جَـــدَم دَر آنـجَـــا بُــود بَـنـــانْ
هَمچُـو اِیـوانـی سَـرَش دَر آسَمــانْ
«حَـاجی جَعفَـر» (۴) سُبــز بَـاشَـد یَـاد أُو
آنکِـه بـنـمُـود « سَّد بُـز» (۵) آبَـاد أُو
سَـاختْ سَـدی مُـحْـکَـم اَز سَنـگْ حَـجَــر
آب رَسَانـیـد سُـوی نَخـل‌هَـا اَز مَمَـر
مَــا مَـیـــان مُــوجِ وُ غَــرقـابـــی سِــیـاه
مُـنـتَـظِر تَـا بَــاد چُــــون آیَــد زِ راه
سَاحِــل مُـــرجَـــانـــی وُ سَــدهَــای آبْ
عَکس مَه رُویَان دَر آب‌هَا چُون سَرابْ
«سیبه» را بَـریَـاد، وُ «کوخرد» پَـایَــه دارْ
« مَعبَـدی» زیبـا ، زِ «سیبه» یَـادِگـارْ
« مَسجـِدی» زیـبـــا وُ مِـحـــرابــی دَرُو
سَـبـزَ زاری چَـــــاه آبـــــی را دَرُو
أَی «کوخرد» أَی شَهر پُــرنُــورُ وُ ضِـــیَـا
دار عِـلــمُ وُ دانِـشُ وُ بَـاغِ صَــــفَـا
«کـوخـرد» أَی شَهــر شعــر وُ شَاعِــرانْ
شَهــر پُـرنُــورُ وُ دِیــار قُــدسِــیـانْ
سَـــرزَمـیـنِ مِـهـــرِ وُ دُنــیـــایِ طَـلَـبْ
شَهـر «کوخرد» شَهـرِ سِیمـایِ أَدَبْ
«کـوخـرد» اَی سَــرزَمِـیـنْ جَشْن هَـــا
مِـهــرَجَــانْ (شَب شِعر) وُ یَـادَ هَــا
« شهـر سیبه» (۶) آن دِیَـــارِ نَــازَنـیــنْ
شَهـرَک بَـاسـتانــی ایــران زَمـیـنْ
قَـلـعَـهِٔ سِیـبَـه و حَــمَـامَـشْ بـــــــِدانْ
چُـــون ثـُرَیـَا بَـر تَــر اَز اِسْــتـارِگــانْ
« تِـرنــُـه» (۷) وُ آب «پَـاراوَشْ» (۸) رَوانْ
اِســـم وُ آوازَشْ گِـرفـتِـه آسَـمَــانْ
سَاختَه أند اَز سَنگ وُ «ساروج» آن چـِنانْ
تَـا بــِمـانَـــد تَــا أبَـــد اَنـــدَر جــــِهـانْ
سَاس آن دَر «بــِستَر مِهـرانْ» (۹) مَیــانْ
دَر مَـیــان آب « نـیـلـگُـونَشْ» عَـیانْ
چُون اَلنُجُـومْ فِیّ اَللَیـلْ بُـود نُــور أَفشَانْ
يـــادِگــاری اَسْـت ز «سـِیبَهٔ بَـاسَـتانْ»
« تِرنـُه» و «حَمْام» بَازمَاندَهِٔ «ساسانیان»
سـال « تَاریخَشْ» هَـزارسَال پیشْ بــِدانْ
بَــار اِلــهَـا «سیبه» را کُـنْ مَــانـــدِگــارْ
تَــا بــِمــانَـــد « شَالـدَهایَشْ» یَـادِگــارْ
شَـهـر «کـوخـرد» شَـهــرَک آثَــارَهَــــا
نَــامِ تُـــو دَر خَــاطِــر مَــا سَــالَ‌هَـــــا
شَالــدَه‌هَــا مَـدفُــونْ وُ سَاس‌هَـا آشِکارْ
«سیبه» را آبَــاد وُ «کوخرد» پَــایــدارْ
تُـــو دُعَــــا کُـــنْ تَــا خُـــدا آبَــادْ کُـنَـــد
أُرضِ کُـوخِـردْ، و مَــردُمَــانَشْ شَاد کُـنَـد
خَـــواســـتـارَم اَز خُـــدایِ ذُواّلـجَـــــلال
حِـفـظ کُـنَـد مَـردُم، وُ «کـوخــرد» اَز زَوال
شَـرح شُــور اَنـگــیــز عِشـقِ «آن دِیَـارْ»
دَم بَـــــدَم آیَـــــد وِصَــــال وُ ذِکــــرِ یَــــارْ
دَر غـــزل پـیـچـیـد وَصـــف «ایـن دِیَـارْ»
« ♣ محمديان ♣» ، نَالِیـد ز عِشقَش أَشکبَـارْ
بَـامــــدادی رَفـتَــم اَز «کُـوخِـردْ» بــِـرُونْ
بـامـدادی بـاز آیــم بـه «کُوخِردْ» بی فُـزُونْ
شعر از: محمد محمديان كوخردى.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
باتقدیم احترام، خواهرتان:
http://www.sarzamineshaeran.blogfa.com/post-144.aspx
*****************
شعر از: محمد محمديان كوخردى.
پی نوشت‌ها:
(۱) ـ بَامدادی: [بامداد] bam –dad [بهـ . bam –dat] (امر.) صبح . صباح . بام ۲ – بام. صبحیا بام یا بامداد در اصل به آغاز روز اشاره دارد . در ترتیبات یک روز، صبح پیش از ظهر، بعدازظهر، وشب قرار دارد.صبح بخشی از روز است که معمولاً از سپیده‌دم تا ظهر به شمار می‌رود. صبح یا بامداد به‌طور رسمی از ساعت ۱۲ نیمه‌شب آغاز می‌شود. همچنین صرف‌نظر از زمان مربوطه در روز، صبح می‌تواند در کاربرد شخصی به زمان بلافاصله پس از بیداری فرد اشاره داشته باشد. (ناظم الاطباء). (المنجد).
(۲) ـ مُؤمُهمَد: جعفرآباد یا الجعفریه یا مُوهِ مُهمَد (نخل محمد) منطقه‌ای زراعتی از توابع بخش كوخرد شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان در جنوب ایران واقع شده‌است. (جعفرآباد شهرستان بستک) روستای کشاورزی کوچکی است، این روستای کشاورزی در بادیه جنوبی کوخرد ودر کرانهٔ رودخانه مهران واقع شده‌است. این منطقه در ۳ یا ۴ کیلومتری جنوب کوخرد واقع است.(۳) ـ آسَمانْ: بخشی از جو یا فضای خارج از زمین است که از سطح زمین دیده می‌شود. در طول روز آسمان آبی دیده می‌شود که دلیل آن پراکندگی نور خورشید است.
آسمان چُون خیمهٔ برپای کرد *** بی ستون کرد و زمینش جای کرد
آسمانرا در زبر دستی بداشت *** خاکرا در غایت پستی بداشت
(عطار نیشابوری)
(۴) ـ حَاجی جَعفَر: ( حاجی جعفر گَپ) فرزند محمد، از بزرگان منطقه کوخرد بود، نام کامل وی : ( حاجی جعفر گَپ بن محمد بن احمد آل جعفر ). کنیت وی: ابوالمجاهد. ایشان جد چهارم دکتور (داروساز) کوخرد ( حاجی جعفر پالاش) هستند. ایشان در سده یازدهم هجری قمری در منطقه (باغ زرد) زندگی می‌کردند، این مرد همان حاجی جعفری است که (سد بز) تاریخی را بنیان کرده‌است. بنیاد گذار اولین سد در کوخرد ایشان اولین کسی هستد که چنین سد تاریخی بزرگی در از توابع بخش كوخرد شهرستان بستک هرمزگان بنیاد گذاری کرده‌اند.
۵) ـ سَّد بُز: سد بُز نام سدی است تاریخی در جنوب شرقی کوخرد و در مشرق تنب جلالی ، از توابع بخش کوخرد شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان، ویکی از آثارهای تاریخی و از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران به شمار می‌آید. این سد در شمال کوه خآب و در دهانه درهبست گز در جنوب رودخانه مهران واقع می‌باشد.آب این سد به سوی نخلستان‌های باغ زرد و مزاجانو بک احمد و بشکرو و جابر لوز می‌رسیده‌است. در زمان آبادانی سد این مناطق را آبیاری می‌نموده‌است. از این سد آثاری در دهانه دره بست گز باقی مانده‌است.
باغ زرد است باجمال با کمال *** سد تاریخش بود چندین سال
جای آسایش بود در کل حال *** مثـل بـلبـل در نـواخـان آمــده
(شاعر:راستی کوخردی)
در زمانی بسیار دور منطقه أی آباد وپر رونق بوده‌است، و نخلستان‌های گسترده أی داشته بوده‌است، که از آب این سد آبیاری می‌شده‌است. ولی بعلت شکسته شدن سَد بُز درسال ۱۳۰۱ هحری قمری تقریباً تمام نخلها می‌میرند وقسمت کمی از نخلهای باغ زرد باقی می‌ماند. تاریخ بنیادگذاری این سد به قرن یازدهم هجری قمری بر می‌گردد، دقیقاً در سال ۱۱۰۰ هجری قمری توسط حاجی جعفر گَپ ساخته شده‌است، و در حدود ۲۰۱ سال از آن بهره برداری شده‌است و نخلستان‌ها ومناطق گسترده‌ای از زمین‌های پشت رودخانه را آبیاری می‌کرده‌است، تا اینکه در سال ۱۳۰۱ هجری قمری و در اثر هجرت مالکان سد به سوی (شارقه)شارجه وبعلت تعمیر نشدن سد و در اثر بارش باران زیاد و سیل شدید، سد شکست و منهدم شد وکاملاً ازحیز انتفاع افتاد.
(۶) ـ شهر سیبه: شهر باستانی سیبه کوخرد: (شهرسیبه (کوخرد یکی از شهرهای باستانی در دهستان کوخرد در غرب استان هرمزگان در جنوب ایران واقع شده‌است. این شهر تاریخی ساسانی در بخش كوخرد واقع می‌باشد.بخشی از این شهر تاریخی در حال حاضر زیر» دهستان کنونی «کوخرد مدفون است و روی بخش دیگری از آن گورستان، این دهستان قرار گرفته‌است. باستان‌شناسان از آن به عنوان شهر فراموش شده ساسانیان یاد می‌کنند.وسعت شهر باستانی سیبه از جانب باستان‌شناسان به ۴۰ هکتار تخمین شده‌است.
(۷) ـ تِـرنـُـه: به سازه‌های دایره مانندی که تاریخ آن به دوره زرتشتیان (گبرها) می‌رسد، در میان رودخانه مهران واقع در روستای کوخرد مرکز بخش كوخردشهرستان بستک در غرب استان هرمزگان در جنوب ایران گفته می‌شود. ساخت چنین سازه‌هایی کهن در میان آب رودخانه بسیار شگفت‌انگیز است.این سازه در راه باغ زردی در جنوب دهستان کوخرد واقع شده و یکی از آثار باستانی بخش كوخرداست. این بنا در دی ماه ۱۳۸۲ خورشیدی به ثبت آثار ملی ایران رسیده‌است. این ساختمانها آب شیرین را از یک سوی رودخانه شور به سوی دیگر می‌بردند و بخش‌های این سازه از پائین و زیر آب در بستر رودخانه به هم وصل بودند.
(۸) ـ پَاراوَشْ: ( پاراو کوخرد): نام دورشته قنات است درغرب وشمال وجنوب دهستان کوخرددر بخش كوخرد شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان واز در جنوب ایران واقع شده‌است.
بقایا و آثار این قناتها هنوز باقی مانده‌است. ویکی از آثارهای دوران (ساسانیان) می‌باشد. قنات یا کاریز «در تلفظهای محلی گاه کهریز» نیز نامیده می‌شده‌است. کانالی است که از دیر باز برای مدیریت آب در زمین می‌ساخته‌اند. کاریز یا قنات به رشته چاه که آب یک «مادر چاه عمیق» را برای شرب وکشت وکار به سطح زمین می‌رساند گفته می‌شود. قنات پاراو کوخرد در زمان گبرها یا زرتشتیان که قبل از اسلام در شهر باستانی ساسانی «شهرسیبه» زندگی می‌کردند ایجاد شده‌است. و سیبه (نام قدیم کوخرد) بوده‌است.آثار یک رشته از این قناتها در (پشتخه مدی آباد) در جنوب رودخانه مهران نیز وجود دارد که به‌وسیله ترنه آب به آنها می‌رسیده‌است.
(۹) ـ بــِستَر مِهرانْ: ( بستر رودخانه مهران ): رودخانه مهران نام رودخانه‌ای است در جنوب ایران است.این رودخانه آبش شوراست، در ایام بارندگی از جم و ریز آب از فراز کوه‌ها ودره‌ها به رودخانه سرازیر می‌شود، همچنین از کوه‌های منطقه اسیر و لامرد عبور می‌کند و ازانتهای غربیشهرستان بستک یعنی ابتدای فرامرزان و در دهستان کمشک وارد بخش بستک و از شمال شهرجناح گذشته بسمت جنوب ومشرق منحرف شده از جنوب صحرای خلوص و دهستان هرنگ وارد بخش كوخرد می‌شود، واز جنوب دهستان کوخرد می‌گذرد و در منقطه‌ای بنام برمه چشمه‌ای در شمال باغ زرد عبور می‌نماید و در زیر کوهی معروف به کوه پل تیر، کوه خآب و از جنوب منطقه (خادون) و روستای آسو و از نقطه‌ای بنام مِهران که گذار راه سراسری لار به بندر لنگه در آن واقع است عبور کرده و در دهستانهای لمزان و دژگان ادامه پیدا نموده و در محلی معروف به پل غار بهخلیج فارس می‌ریزد. «بندری» از طرف جنوب رودخانه واقع شده‌است.
جان‌ها چوسیلابی که آن، « تاساحل مهران» روان *** از آشنایان منقطع، با «باغ زرد» گشت آشنا
(محمد محمدیان کوخردی)
منبع
- محمدیان، کوخردی، محمد (کوخرد سرزمین شاعران) جلد دوم.
استاد محمدیان را در کنار پروفسور M.M.Bigani رئيس دانشگاه
پزشكى بمبئى و رئيس هيئت مديره بيمارستان بريدج كندى بمبئى
باکمال تشکر از دکتر لطیفه جهت ارسال عکس
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
«با تاریخ دیار کوخرد و منطقهٔ باستانی بخش کوخرد بیشتر آشنا شوید»
منبع:awayeseebah
*پژوهش و تحقيق:محمدمحمدیان کوخردی
جستارهاى وابسته:
در اين وبلاگ سعی بر اين است تا اطلاعاتی در مورد بخش كوخرد و مناطق اطراف شهرستان بستک و استان هرمزگان به بازديد كنندگان عزيز ارائه شود.