برکه در کوخرد

برکه در کوخرد

«گذری بر تاریخچهٔ (برکه‌ها) آب‌انبارهای کوخرد»

به درخواست جناب:محمد

برکه در بخش کوخرد و توابع آن

به استناد سنگ‌نوشته‌هائی که در کوخرد (درتاخ برکه‌ها) یافت شده بود، تاریخ برکه از زمانزرتشتیان (گبرها) آغاز می‌گردد. همچنین آثاری که به جا مانده است و برکه‌هایی که به شکل مستطیل (دِراز) در غرب و شمال دهستان فعلی کوخرد وجود دارد در زمان سیبه و در دوره حکم زرتشتیان (گبرها) ساخته شده است.

أما نخستین برکه که به شکل دائره (گِرد) ساخته بودند برکه‌ای بود که در شمال کوخرد و در محوطهٔ مجموعهٔ برکه‌های غرب دهستان کوخرد واقع است، لذالک نامش گذاشته بودند (برکَهگِرد) چونکه ما قبل ذالک تمام برکه‌ها به شکل مستطیل می‌ساختند، و تا حالا به همین نام (برکَه گِرد) مشهور است.

بركه مدعاجون ـ كوخرد
و با گذشت زمان و افزایش تعداد جمعیت دهستان‌ها و روستاها و نیاز بیشتر مردم به آب، بر تعداد برکه نیز افزوده شده است. نام شماری از برکه‌های قدیمی و جدید دهستان کوخرد و توابع عبارت‌اند از:

«برکه‌های دِراز» در زمان قبل از اسلام (زمان زرتشتیان (گبرها) ساخته شده‌است.

traditional water reservoir بركه قديمي از سنگ و ساروج

برکه‌های دوران زرتشتیان (گبرها) در کوخرد (سبه)

«برکه گِرد» ۷۱۳ سال پیش ساخته شده است، در مغرب دهستان کوخرد در (بخش کوخرد) و در محوطهٔ مجموعهٔ برکه‌های غرب کوخرد قرار دارد. این برکه چندین بار مرمت وتعمیر شده است.

برکه های هرمزگان ، امید بخش مردمان قدیم ، جاذبه گردشگران امروز

-بركه شيخ ــ كوخرد

برکه در کوخرد

پسینگاهی رسیدم برکه گِرد

***

طوافی کردم و رفتم به کوخرد

«برکه شیخ» یا (برکه شیخ عبدالرحمن بزرگ) ۴۱۳ سال پیش ساخته شده‌است. به روایتی این برکه توسط جّد شیخ عبدالرحمن ساخته شده است. این برکه در محوطهٔ بون خیر در وسطکوخرد واقع شده است.

برکه ــ کوخرد

«برکه شیخ» یا (برکهٔ شییخه Sheekha) در محلهٔ قبله ۲۲۳ سال تاریخ دارد. این برکه ودر جنوب غربی محلهٔ قبله واقع شده است.

بركه محمديان در اوه شيرينو ـ کوخرد

«برکه نُو» (برکه حاجی غلام رضا لاری) که معروف است به برکه لوز ، {برکه سفید} یا (برکه لاری) ۱۰۸ سال تاریخ دارد. این برکه در شرق کوخرد واقع است جایی که اکنونآسیاب آبی ساخته‌اند آسیاب آبی در سمت مغرب برکه قرار دارد. این برکه توسط یکی از بازارگانان لاری ساخته شده است. هنگامی که کاروان‌های بازارگانی از کوخرد عبور ومرور داشته بودند.

برکه ـ کوخرد

«برکه هیل و میخک» برکه ایست از دوران (گبرها) زرتشتیان این برکه مانند سایر برکه‌های قدیمی به شکل مستطیل (دِراز) است. گفتاره است در جلو (دُرگَه)های برکه (دروازه) برکه درخت هیل و میخک کاشته بودند، لذلک برکه به نام (برکهِ هیل و میخک) نامگذاری شده بود. این برکه ده‌ها بار توسط مردم وخیرین باسازی شده است «برکه هیل و میخک» در شمال غربی دهستان کوخرد واقع است.

مجموعه بركه ها

آب در منطقه کوُخِرد

در منطقهٔ کوخِرد که اعتماد کلی روی آب باران است برای آشامیدن مردم کوخرد و منطقه بسیار حائز اهمیت است. آب باران موقع باریدن در برکه‌ها جمع‌آوری می‌شود، برکه‌ها در کوخرد ودهات آن مانند همه منطقه جنوب مطمئن‌ترین و رایج‌ترین وسیله تأمین آب آشامیدنی است. ساختن برکه در باور و ایمان مردم این منطقه از اهمیت خاصی برخوردار است، تا به آنجاکه مفهوم کلمات خیر وخیرات در ساختن برکه و مسجد خلاصه شده‌است وهر فردی اعم از زن یامرد سعی داشته ودارد که بعد از انجام فرایض دینی، نماز، روزه، زکات وحج در طول حیات خود در یکی از این دو اقدام خیر (برکه) یا (مسجد) دست خیری داشته باشد، یا اینکه در حد توان و بنیه اش شخصاً بسازد ویا هم در تعمیر ومرمت آنها سهمی داشته باشد. البته در عصر حاضر ابعاد خیر بخصوص از جانب خلیج نشینان این منطقه در سطح وسیعی گسترش یافته وده‌ها حلقه چاه عمیق در زمینه تأمین آب در کوخرد و منطقه با هزینه شخصی حفر نموده‌اند وجویای اقدامات وبرنامه‌های اساسیتر آبرسانی هستند.

آب انبارها (برکه‌ها) در مناطق جنوب از ویژه خاصی برخوردارند، برکه ها در مسیر رودخانه‌های فصلی و یا آب باران بنا می‌کنند برای ذخیره‌سازی و استفاده آب آشامیدنی مخصوصاً در فصل تابستان که هوا گرم و مرطوب هم می‌باشد بسیار مورد استفاده قرارمیگیرد در حال حاضر با توسعه شهرها و گسترش آب لوله کشی باز هم آب انبارها (برکه) در جنوب کشور مخصوصاً در مناطق هرمزگان در کنار جاده‌ها وبایه کوها واطراف روستاها ودر مسیر راه‌های ارتباطی به شکل گسترده‌ای نمایان هستند، و بیشتر در روستاها قابل بهره‌برداری، و وجود دارد.

آب خنک قبل از ورود یخچال به کوُخِرد

در زمان قدیم وقبل از اینکه برق و یخچال وارد کوخرد و منطقه شود، در تابستان مردم صبح زود می‌رفتند به سر برکه و یک سطل پر از آب می‌کردند وسطل پائین می‌دادند به تَهِ برکه، این سطل باطناب بند بود وطرف دیگر طناب در بالا با سنگ یا چوب ویا درخت که نزدیک برکه بود گره می‌زدند، همیطور سطل تَهِ بر که می‌ماند تا موقع ظهر، نیم ساعت قبل از تناول غذا می‌رفتند وسطل آب بالا می‌کشیدند، اینجوری آن آب خنک مانند آب یخ زده، در کوخرد به آن آب می‌گفتند:آب زیر آب.

چه خوش بود در تابستان پس رو ***		نسیم باد خنک می‌آمد از سر کوه
نه برق نه پنکه داشتیم و نه یخچال ***		آب از برکه بود خنک و زلال

صدها برکه که در کوخرد واطراف کوخرد وجود دارد در زمان‌های متفاوت ساخته شده‌است. در هرسال تعدادی به برکه‌های موجود افزوده می‌شود و نیکوکاران در هرسال برکه‌های جدیدی در کوخرد و اطراف کوخرد و منطقه می‌سازند برای آب آشامیدنی. وحفظ آب باران در هنگام باریدن باران.

بـرکـه

برکه‌ها بشکل گنبدهایی سفیدی همه جا نمایان هستند وبنام (برکه) در منطقهٔ کوخرد معروف هستند، تعداد آنها در داخل دهستان کوخرد به بیش از (۹۲) می‌رسد، و در دهات اطراف آن نیز برکه‌های زیادی وجود دارد، ساختمان آنها از سنگ وساروج و یا سیمان تشکیل یافته وبیرون آنها با گچ سفید کرده‌اند، عمق آبگیر آنها تاسطح زمین از ۳ متر تا ۱۲ متر وقطر آنها از ۳ تا ۳۰ متر دیده می‌شود، هر برکه دارای سه دریچه واحیانا چهار دریچه‌است که از آنها برای برداشتن آب به‌وسیله سطل وطناب استفاده می‌کنند، همچنین هر برکه دارای یک تا سه دریچه مخصوص و رود آب باران است، قسمت آبگیر برکه معمولاً بصورت استوانه یا مقطع دایره‌ای است ولی گاهی اوقات با مقطع مستطیل نیز است، سقف همه آنها مقطع نیم دایره‌ای دارد، مطلب اساسی وقابل توجه درساختمان این برکه‌ها موقعیت آن است بدین معنی که باید در مسیر جریان آب باران قرار گیرد وبأصطلاح هربرکه‌ای دارای یک ممر ویا چند ممری است که آب باران آن حوالی را جمع‌آوری کرده وبداخل برکه هدایت می‌کند واین ممرها مانند خود برکه‌ها وقف وجزو اراضی عمومی بوده و تغییر وهرنوع تصرفی در آنها ممنوع است، برکه‌ها به‌وسیله اشخاص خیر خواه ساخته شده وتعمیر ونگهداری می‌شود، آب برکه‌ها نیز برای استفاده عموم وقف است.

صورة معبرة عن جبل زیر

کوخرد ــ اوه شیرینو ـ کوه زیر جنوب کوخرد

منابع

محمدیان، کوخردی، محمد، (شهرستان بستک و بخش کوخرد) ، ج۱. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۵ میلادی.
محمدیان، کوخردی، محمد ( کوخرد سرزمین شاعران) ۱. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۵ میلادی.۵ میلادی.
الکوخردی، محمد، بن یوسف، (کُوخِرد حَاضِرَة اِسلامِیةَ عَلی ضِفافِ نَهر مِهران Kookherd, an Islamic District on the bank of Mehran River) الطبعة الثالثة، دبی: سنة ۱۹۹۷ للمیلاد.
محمدیان، کوخری، محمد، “ (به یاد کوخرد) “، ج۱. ج۲. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۳ میلادی Mohammed Kookherdi Mohammadyan (2003), Beyade Kookherd, third edition: Dubai

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

«با تاریخ دیار کوخرد و منطقهٔ باستانی بخش کوخرد بیشتر آشنا شوید»