چاهِ دُوکْ ـــ جناح

چاه دوک

Chahe Duok

چاه دوک نام چاهی است باستانی در بخش جناح شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان در جنوب ایران.

عکس چاه سنگی دوک جناح 41619

چاهِ دُوکْ Chahe Duok

«چاهِ دُوکْ»، قبل از رسیدن به تنگ خور جناح ، چاهی است بسیار قدیمی، سنگی وکم عمق به نام چاهِ دُوکْ ، آبش شیرین أما کم آب است. فکر کنم در اصل نام آن «چاهِ دُوهْ» باشد، چون همان‌طور که پیداست چاه در مکانی صاف مستح سخت و کلاً سنگی و در دل سنگ (دُوه) حفاری شده است، چنین ارضیه‌ای به لهجهٔ محلی «دُوه» و توودو (۱) گفته می‌شود.

چاهِ دُوکْ Chahe Duok

پیشینه

«چاهِ دُوکْ» این چاه در دوران زرتشتینشین (گبر) (۲) در سنگ حفر شده وتا انتهای چاه تماماً سنگی است. چاه دوک از جمله چاه‌های قدیمی در بخش جناح است که در مسیر راه «خور جناح» قرار دارد. قدمت این چاه به ۲۵۰۰ الی ۳۰۰۰ سال تخمین شده است. در گذشته‌ای نه چندان دور در مواقع کم آبی از آب این چاه برای تأمین آب شرب شهر استفاده می‌شده است. هم اکنون هم از آب این چاه برای سیراب نمودن گله‌های بز و گوسفنند و صحرانشین‌ها (صحرا گردها) استفاده می‌شود.

چاهِ دُوکْ Chahe Duok

تنگ خور جَناح

«تنگ خور» در ۹ کیلومتری جنوب شهر جناح واقع است و کاروان‌رو است، وسط این تنگ تپه‌ای است بزرگ و کوه مانند اما خاکی که به نام (هُمبُس HOMBOS) که به واسطه خاک سستی که دارد تقریبآ دائم درحال ریزش است، در هنگام ریزش سنگهای کلان با خود به پائین دره سرازیر می‌کند، و چون راه قافله‌ها از ته دره عبور می‌کند چندین بار تلفات مالی و جانی هم داده‌است. تنگ خور تقریباً مانند بادگیری برای شهرجناح است، از ساعت ۱۲ ظهر تا نیمه شب بادی مخصوص می‌وزد. در خرداد ماه تا ۱۵ تیر این باد گرم است که به لهجه محلی به آن «تَش باد» (آتش‌باد) گفته می‌شود. از نیمه تیر تا آخر تابستان بادی خنک می‌وزد.

پی نوشت‌ها:

(۱) ـ دُوه (دُوکْ)، «توودو»: سنگ‌های صاف و مسطح که در گذشته برای ساختن دیوار و پوشاندن سقف خانه و ... استفاده می‌شد.

(۲) گبر: ، این عنوان را پس از ساسانیان قوم غالب داده و همچنان در اذهان و ادبیات مانده‌است. اطلاق این واژه به مسیحیان و ترک‌ها به مفهوم کافر هم دیده شده است. زرتشتیان خود را بهدین یا زرتشتی یا وَهدین نامند. لهجهٔ زرتشتیان را گبری خوانند که پورداوود این لهجه را بجای گبری بهدینی نامیده است.

چاهِ دُوکْ Chahe Duok

منابع

محمدیان، کوخردی، محمد، (شهرستان بستک و بخش کوخرد) ، ج۱. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۵ میلادی.
الکوخردی، محمد، بن یوسف، (کُوخِرد حَاضِرَة اِسلامِیةَ عَلی ضِفافِ نَهر مِهران Kookherd, an Islamic District on the bank of Mehran River) الطبعة الثالثة، دبی: سنة ۱۹۹۷ للمیلاد.
محمدیان، کوخری، محمد، “ (به یاد کوخرد) “،ج۲. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۳ میلادی Mohammed Kookherdi Mohammadyan (2003), Beyade Kookherd, third edition:

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

«با تاریخ دیار کوخرد و منطقهٔ باستانی بخش کوخرد بیشتر آشنا شوید»