آوای سيبه

فانوس

فانوس، یا (چراغ) محفظه‌داری است که بیش‌تر در قدیم، در آمد ورفت به همراه خود می‌برده‌اند و یا جهت روشن‌کردن مسافت زیادی بر بالای بلندی مانند منار و جز آن، نصب کنند. فانوس از مواد غیر پوشانندهٔ نور ساخته می‌شود، خواه آن ماده شیشه و بلور باشد یا کاغذ یا پارچه و در آن چراغ می‌گذارند تا از باد محفوظ بماند.

• شعراز: شادروان داوود اکین چی اولین آموزگار دبستان جامی کوخرد، روحش شاد.

در دیار ما نیز مانند سایر أماکن از «فانوس» استفاده می‌شده‌است، در تابستان هنگامی که مردم ده به پشت رودخانه (پَس رُو) ساکن می‌شدند، فانوس یا فـَنـَر به (لهجه کوخردی) کنار سجم می‌گذاشتند در شب. سجم گاه مانند کپر می‌باشد و سقفی نیز دارد اما در کل کمی کوچک‌تر از کپر است. سجم یا (منامه) برای خوابیدن در شب تابستانی به روی آن، دارای سقف می‌باشد که سقف آن نیز از تَنهِ کُنده نخل که به لهجه محلی (مُواه) می‌نامند درست می‌شود. چنانکه در خانه‌های روستا نیز فانوس مورد استفاده بوده‌است.

پیرامون واژه

این واژه احتمالاً از واژهٔ یونانی «فانس»، به معنای «شفاف» گرفته شده‌است. همچنین به فانوس، «هموج» نیز گویند.

در دوران‌های قدیم منابع نور به روشنایی حاصل از آتش محدود می‌شد که بعدها به صورت مشعل تکمیل گردید.

در اواخر قرن ۱۸ میلادی چراغ روغنی که با سوزاندن نوعی روغن نباتی کار می‌کردند و شمع از بهترین منابع نور به حساب می‌آمدند. این منابع ضعیف بودند ولی نیازی هم به استفاده از نور مصنوعی به منظور طولانی‌تر کردن روز کاری حس نمی‌شد.

با آغاز دوران انقلاب صنعتی در پایان قرن هجدهم، استفاده از روشنایی در شب برای ادامهٔ کار کارخانه‌ها رفته‌رفته جای خود را باز کرد. در سال ۱۸۲۰ میلادی چراغ گازی ساخته شد که با گاز زغال کار می‌کرد. در میانهٔ قرن ۱۹ میلادی روغن نباتی در چراغ‌های روغنی جای خود را به پارافین داد.

در سال ۱۸۵۸ با کشف نفت و فراهم‌شدن امکان استفاده از منابع نفتی در امریکا، زمینهٔ استفاده گسترده از منابع نوری نفتی در ابتدای قرن ۲۰ میلادی در اروپا پدید آمد. با این وجود استفاده از نفت از قرن‌ها پیش نزد ایرانیان، چینی‌ها و هندی‌ها با استفاده از نفت استخراج‌شده در باکو برای اینکار رایج بود.