جلودار مهران پیر جهاندیدهٔ کوخرد
جلودار مهران پیر جهاندیدهٔ کوخرد
- (آهای کاروانیان) ! به کوخرد نزدیک میشویم ، دیگر چیزی نماندهاست، برای استراحت آماده میشویم .
- این صدای «جلودار مهران» پیر و جهاندیدهاست که پس ازطی کتل و گردنههای ( گوچی) هوا را میشکافد و بر دل کاروانیان خسته مینشیند.. داریم به کوخرد نزدیک میشویم ، دیگر چیزی نماندهاست.

- «جلودار مهران» از بزرگان منطقه کوخرد بود! میگویند جلودار مهران که رودخانه و محل به نام او به یادگار ماندهاست، درمحل پاسگاه ژاندارمری مِهران کنونی از توابع بخش کوخردشهرستان بستک استقرار داشتهاست و به تدریج کاروانها (قافلهها) اطرافش جمع میشدند.
سردار چریکها
- جلودار مهران سردار چریکها بود که از کاروانها (قافلهها) در برابر دزدان حمایت میکرد، چون قدیمیها میگویند که تهیه مایحتاج زندگی به وسیله قافلهٔ ألاغ و قاطر و شتر بوده و برای اینکه از ناامنی بینراه مصون باشند قافلهٔ بزرگی به صورت دسته جمعی حرکت میکردند، و با گروه زیادی از افراد مسلح از طریق بندر لنگه و کنگ و بندر عباس به یزد مسافرت مینمودند تابستان حرکت میکردند و زمستان برمیگشتند. خشکبار وانواع پارچهها و پردههای یزدی میآوردند و از اینجا هم خرما ، بادام کوهی و مواد غذائی و عبای گودهای همراه میبردند.


- باشد که دمی بیاسایند و غبار ره از رخ گیرند و در تلاقی با کاروانهای دیگر کالا دهند و کالا بستانند و در شهر پررونق كوخرد که کودکان سر از پانشناخته با جلیقههای زربفتشان به استقبالشان میآیند، خرید و فروشی بنمایند و ره خویش در پیش گرفته از خم کتل (۱) گذشته به بستک برسند و پس از آن ره به سوی لار و... در وادیهای دیگر و سرانجام گام درپی نان. بروند وباز آيند
- ولی برای آنان اینجا (کوخرد) ( سیبه) جا ی دیگری است و کاروانسرای آن دیگرگونه ...صدای جرس که از دور به گوش میرسد شهر رنگ و روی دیگر میگیرد.شادی و نشاط در میگشاید و خوان نعمت گسترده میگردد.
- کوخرد یکی از قـدیمی تـرین مناطقی است که با فرهنگ غنی وآثـار به جامانده از گذشتهٔ خود، از دیر باز مورد توجه خاص وعام بـوده کـه در مسیر عـبـور کاروان هـای بازرگانـی و تجاری قـرار داشتهاست.یکی از توقف گاههای مهم واصلی این بازرگانان کاروانسرای واقع در مرکز شهر بوده.ایـن کاروانسرا از مـهـمـتـرین یـادگـارهـای گرانـقـدر مـعـمـاری دهستان کوخردسیبه بعد از مسجد جامع قبله بوده، که رونقی خاص به این منطقه میبخشیدهاست. متاسفانـه این اثر بـزرگ مـعـمـاری را مانند مسجد جامع قبله خراب کردنـد. ناگفته نمانـد که از بین تمام کاروانسراهـا، کاروانسرای کوخرد بزرگتر وزیباتـر از بقیه بـوده، بخاطـر مـوقعیت خاص دوران آن زمان. کاروانسرا شامل ۸ اتاق بزرگ وکوچک بوده و ۲ باب ((دروازه)) اصلی وفـرعـی داشتهاست. دروازه اصلـی رو بطـرف قبلـه و دروازه فـرعـی رو بطـرف دریا (جنوب) باز میشده. بالای دروازه اصلـی کاروانسرا طاق مجـللی، هـلالـی شکل بلندی قـرار داشت کـه جـلـوه خـاصـی بـه دروازه و کاروانسرا داده بـود.
- جلو دروازه فـرعـی از طـرف جنوب، یک کمی مـایل بطـرف قبلـه نمازگاهی بـود به شکل مربع که در موقع تابستان برای نشستن واستراحت ازآن استفاده مـی شدهاست.
- اهمیت کوخرد از آنجا بودهاست که درآن زمان روستایی بزرگ ومرکز تجاری وتوقف گـاه کاروانیان بین لار و بندر لنگه و بندر کُنگ به حساب میآمدهاست، بـه خاطـر ایـن اهمیت درآن دوران، روی ایـن روستا بسیار حساب مـی شدهاست، چـرا کـه درآن زمـان کوخرد یا سیبه قدیم خـودش تنها و هیچگـونـه آبادی بـزرگ اطـراف آن وجـود نـداشته، وزمین زراعتـی کوخرد تا حدود نزدیک به جناح بـودهاست وآن زمان دهى بنام هرنگ وجود نداشته است، و جناح هـم یکی از قـدیمـیترین مناطـق آن دوران است.
- از آنجائیکه کوخرد شهری أست که پیشینه آن به دوران حکومت ساسانیان باز میگردد، لذا نام کوخرد با تاریخ پر رمز وراز منطقه عجین شده أست، تا آنجا که نام کوخرد در سفرنامههای بسیاری از جهانگردان معروف یا مورخانی که از این منطقه عبور یا یاد کرده أند از جمله سفرنامه ابن بطوطه و کتاب (تاریخ کمبریدج) که یکی از منابع معتبر تاریخی منتشر شده توسط دانشگاه کمبریجانگلستان چاپ شده است.

- زمان در گذر است و ساربانش درگوش جرس برمی دارد ((که بربندید محملها))... و ماییم نشسته برشتران کند پای خیالی که دیریست نسیم خوش آهنگ کودکان گریزپای به استقبالش نیامده ... ماییم و کاروانسرای ویران شدهٔ از یاد رفتهای که بربام نگاهش دیگر کبوتر هم لانه نمیکند.
- خیلی وقتها دراندیشه خویش به این پرسش میرسم که آیا ما همراه با کاروان (۴) تمدن به پیش تاختهایم یا در زیر گرد و غبار به جامانده از آن کاروانیانی که روزگاری کوخرد ما محل شان بوده ماندهایم یا خدای ناکرده خود را در سایه کوه ناخ به فراموشی زده ایم؟
- در پایان به نام (کوخرد) میبالیم ، وبه یاد نام (سیبه) افتخار میکنیم..
|
خوجسته باد «کوخرد» باستان نوروز |
|
که یادی ز «سیبه» به یادگار آمد |
پی نوشتها:
- (۱) ـ خم کتل: (کُتَل بستک) راه کتل بستک ، راه کاروانها در دوران قدیم.
- (۲) ـ ابن بطوطه: (محمد بن عبد الله بن محمد بن إبراهیم لواتی طنجی، ابو عبد الله) جهانگرد معروف مراکشی، در شهر طنجه سال ۷۰۳ ق/۱۳۰۴ م در مغرب بدنیا آمد و سال ۷۲۵ ه بسوی مکه عزیمت نمود و مصر، شام، حجاز، عراق، ایران، یمن، بحرین، ترکستان، میانرودان و بخشی از هند و چین، جاوه و شرق آفریقا را پیمود و سرانجام به مغرب نزد شاه ابی عنان از شاهان بنی مرین برگشت. سفر او ۲۷ سال به درازا کشید (۱۳۲۵-۱۳۵۲ م) و در مراکش سال ۷۷۹ ه/۱۳۷۷ م. درگذشت.
- (۳) ـ کتاب خویش: (سفرنامه ابن بطوطه) یکی از مشهورترین کتابهای جفرافیایی دوران قديم است. نویسنده این کتاب ابن بطوطه است. این کتاب نتیجه سفرهای طولانی ابن بطوطهاست که در سال ۷۲۵ هجری قمری آغاز شد و در سال ۷۵۴هجری قمری پایان یافت واین سفرها ۲۹ سال ونیم بطول انجامید.به راستی کتاب سفرنامه ابن بطوطه حاصل چندین سفر پی در پی و طولانی نویسنده به دوردنیا است. چنانکه به بیشترین شهرهای سرشناس دوران خودش سفر کرده وبیشتر کشورهای آسیا و آفریقا وقسمتی از قاره اروپا نیز دیدن کردهاست، ولی از دو قاره آمریکای شمالی وجنوبی واسترالیا دیدن نکردهاست، چونکه در آن زمان جهان به ۷ آسمان و هفت دریا و هفت اقلیم تقسیم میشد و جهان همانند سینی تصور میشد که سلسله کوه قاف آن را احاطه کردهاست تا آب دریاها از آن به بیرون نریزند. هفت دریا عبارت بودند از دریای فارس، دریای روم، دریای هند، دریای مازندران، دریای قلزم، دریای اقیانوس و دریای زنگبار.
- (۴) ـ کاروان: کارون واژهای فارسی میباشد که در زبانهای دیگر هم به همین نام و مفهوم به کار برده میشود. کاروان در قدیم به گروهی از مردم که با تعداد زیادی اسب و خر و قاطر به قصد سفر تجاری و زیارتی عازم مقصدی طولانی میشدند کاروان میگفتندبه عبارت دیگر دستهای از مسافران که معمولان با قصد تجارت باهم سفر میکنند. کاروان معمولان در مناطق بیابانی به خصوص در جاده ابریشم برای ایمن ماندن از راهزنان، گروهی حرکت میکردهاند.
منبع
- محمدیان، کوخردی، محمد، (شهرستان بستک و بخش کوخرد) ، ج۱. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۵ میلادی.
- محمدیان، کوخردی، محمد، “ (بـیاد کـوخـرد) “،ج۲. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۹ میلادی.
- سیبه ماندگار .
- Peter Jackson and Lawrence Lockhart (Ed) (۱۹۸۶), Vol. ۶th, The Cambridge History of Iran: Cambridge University Press



































.jpg)




.jpg)


در اين وبلاگ سعی بر اين است تا اطلاعاتی در مورد بخش كوخرد و مناطق اطراف شهرستان بستک و استان هرمزگان به بازديد كنندگان عزيز ارائه شود.