کوه زیر (بخش کوخرد)

کوه زیر نام رشته‌کوهی است در جنوب ایران. کوه زیر در بخش کوخرد شهرستان بستک و در غرب استان هرمزگان در جنوب ایران واقع شده‌است. این رشته‌کوه از ارتفاعات جنوبی دهستان کوخرد شروع می‌شود و تا شمال کوه سفید ادامه دارد، و از سوی غرب به «کوه ده» و از سوی شرق به «بون کوه چهار برکه» محدود می‌شود.


 
كوه زير
صورة معبرة عن جبل زیر
 
كوه زير بخش كوخرد

 
استراحت گاهى در كوه زير

ارتفاع کوه زیر

ارتفاع این کوه از سطح دریا بین ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ متر می‌باشد، این کوه به سمت غرب ادامه دارد و همچنین از سمت شرق به «بون کوه لوز» و به «کوه گوچی» پیوند دارد. در منطقهٔ کوه زیر شکارگاه‌ها و تفریحگاه‌های زیادی وجود دارد، همچنین غارها و اشکفت‌های فراوانی نیز وجود دارند که کوهنوردان در شبهای زمستانی در آنها پناه می‌گیرند.


 
درخت سمر كوه زير بخش كوخرد

 
تونه مصلى ـ كوه زير (بخش كوخرد)

 

غارهای کوه زیر

  • غارهای کوچک و بزرگی که در محل به نام اِشکَفت نامیده می‌شوند در جای‌جای این رشته کوه یافت می‌شود از جمله:
  • اشکفت سه چُکی.
  • اشکفت صنخو.
  • اشکفت حلقه.
  • اشکفت کوه گِردو.
  • اشکفت آودون علی.
  • اشکفت تنب مش.
  • اشکفت ماوی.
  • اشکفت کل مسنگی.
  • اشکفت چُلاخ.
  • اشکفت کودان.
  • اشکفت گلوئی.
  • اشکفت زیر زمینی.
  • اشکفت خورنساء.
  • اشکفت صنخه دسک.
  • اشکفت سوردونی.
  • اشکفت رابیه.
  • اشکفت تنب هنگ.
  • اشکفت دوازگی.
  • اشکفت سَرگرد گری بان.
  • اشکفت لارو شیخ عمر.
  • اشکفت تال مد اودلی.
  • اشکفت کوه گردو.

 
پل تير (خآب) كوه زير بخش كوخرد

جانوران وپرندگان

در پیرامون کوه شب جانوران وپرندگان مختلفی زندگی می‌کرده‌اند که شامل :آهو، بز کوهی، روباه، خوک، کفتار، شغال، جوجه‌تیغی و خرگوش بوده‌است. همچنین پرندگان مانند: کبک، عقاب، شاهین، بادخور، قُمری، تیهو، فاخته و بلبل وصدها پرنده مختلف دیکر زندکی می‌کرده‌اند که متاسفانه امروزه به دلیل نبود نظارت کافی و شکار بی رویه و غیر مجاز، نسل اکثر این حیوانات در حال انقراض می‌باشد. گفتاره‌است که در دوران گذشته جانوارنی مانند: گرگ، پلنگ، یوزپلنگ و خرس نیز در این کوه دیده شده‌است، اما درحال حاضر دیگه از اینگونه حیوانات هیچ اثری نیست.


 
گله گوسفند ـ بون كوه زير بخش كوخرد

درختان کوهستانی

درختان بزرگ و تنوهمندی وجود دارد مانند:، کُنار، بنه، کِرت، سمر، کُوهِنگ، کُور و سَلَم وغیره.

راه مشهور گوچی

راه مشهور «گوچی» و گردنه گوچی و پیچهای خطرناک آن در این کوه واقع شده‌است. این راه از «بون کوه چهار برکه» شروع می‌شود و رو به سمت جنوب می‌رود و به بخش مرکزی شهرستان بندر لنگه منتهی می‌شود.

نقاطی که در مسیر این راه قرار دارد

نقاطی معروف که در مسیر این راه قرار دارد عبارت‌اند از: «گردنه گوچی» ، «برکه زیر گوچی» ، «پر رنده» ، «دُکَل بَردِ مَد کاملی» (احشم نشین)، «دین، قهوه خانه دین، لاورِ دین» ، «دره کوره‌ای» در این دره چند کوره گچی وجود دارد، «درواه دُمُو» ، «خوئق» ، «پشتخه چتالی» یعنی پشتخه سمری، «باتنگستان» ، «چُک لِسُه»، «تنگو» برکه و کاورنسرای تنگو، «پَرِ بارام» ، «دو رودخانه» جایی است که آب دو رودخانه به هم می‌پیوندد، «پشتخه شب خاب» ۲ باب آب انبار دارد، راه قافله (مالرو) قدیمی است، «درواه شنی» ، «پشتخه کودان» یک باب آب انبار دارد، «مرزون» ، «برکه مرزون» ، «گردنه کرزائی» ، «گردنه شرفائی» ، «دُول گِردُه» ، «شربتو» (احشم نشین)، «گُلِنگُو» (احشم نشین)، «روستای سورو» ، سمر دان، روستای «چاه مسلم».

«برکه وکاروانسرای بلدنگ» ، «گردنه شیخ عبدالعزیز» که به گویش محلی «شبدیز» یا «شیخ دِس» می‌نامند، «گردنه شیخ عبدالرحمن» که باصطلاح اهالی منطقه «شبدرحمان» گفته می‌شود، «نمکی مهران» (معدن نمک بخش کوخرد) ، «سیاه تک مهران» ، «پل رودخانه مهران» ، «پاسگاه ژاندارمری مِهران».


 
رشته كوه زير بخش كوخرد

منابع

  • محمدیان، کوخردی، محمد ، «شهرستان بستک و بخش کوخرد» ، ج۱. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۵ میلادی.

 

کوه ناخ (بخش کوخرد)

صورة معبرة عن جبال الناخ
 
رشته کوه ناخ

 

  • این رشته‌کوه از رشتهٔ کوه لاور شروع می‌شود ودر أقصی غرب به کوه گچ می‌پیوندد. در پایه این رشته کوه بسیاری از دهستان‌ها و روستاهای آباد پرجمعیت واقع شده‌است.

 

 

  • کوه ناخ از طرف شمال دهستان کوخرد قرار دارد، فاصله دهستان تا «تپه ره» که اولین راه ورودی به کوه ناخ است دو کیلومتر بیشتر نیست، ازطرف «تَپه رَه» یک راه شنی وجود دارد که می‌توان باماشین بداخل تنب (تپه) رفت، پُشت پر دراخی که سَرگرد تنگه شُمو است ۲ خانوار سکنه دارند، یکی بنام (محمد محمود مَد کلانتر) و دیگری بنام (محمد عبدالکریم)، این ۲ خانوار ۸ نفر جمعیت دارد.

 
کوه ناخ

ارتفاع کوه ناخ

ارتفاع کوه ناخ از سطح دریا ۵۰۰۰ پا است. در قله این کوه چُک بلندی وجود دارد که بنام «چُک تُرُه» معروف است و از دور نمایان است، این کوه در مشرق هم ادامه پیدا کرده تا اینکه رسیده به کوه لاور و با هم رشته‌کوه‌های جنوبی دهستان گوده را تشکیل داده و به سمت مغرب ادامه دارد.

جغرافیای منطقه

در سَرگرد تنگه شمو یک زمین جوکاری بوده که بنام «دُوکُنِه شمو» معروف بوده که تاحالا قسمتی از آن متروک ومخروبه دیده می‌شود، ازطرف شمال زمین جوکار یک درخت نخل بزرگی بوده که بنام «لِشتِ خُوَشکار» معروف بوده‌است، این درخت خرما به حاجی جعفر گَپ بن محمد بن احمد آل جعفر تعلق داشته‌است، بعد از لِشتِ خُوَشکار یک چشمه کوچکی و گریوه تنگی وجود دارد که بنام گری چَپان معروف است، ازسمت قبله گری چَپان یک کوه بلندی است که بنام (پَرِ توصیله) معروف است، قلعه تاریخی که به قلعه توصیله معروف است برقله این کوه قرار داشته‌است که اکنون قسمتی از قلعه برجای مانده وآثارش باقی است، در ۲۰ متری گری چَپان ازطرف شمال یک چشمه تلخ کوچکی است که در حدود ۵ اصله نخل را آبیاری می‌کند، ازطرف شمال چشمه ونخلها یک کوهی مُجَزا وجود دارد بطول هزار متر، قسمت شرقی این کوه بنام «پَرِ زُخِر» معروف است، اما قسمت غربی آن «پَرِ گری زامِردان» می‌نامند، یک تنگه عمیقی وسط این کوه‌است که کوه را به دوقسمت تقسیم کرده‌است، در وسط این تنگه یک سنگ بزرگی وجود دارد که سرتاسر دهانه تنگه را گرفته‌است وعبور از تنگه دشوار کرده‌است وجایی سخت‌گذر است، به این سنگ به لهجه محلی «سنگ بند بن» می‌گویند، در زمان قدیم کُوخِردیها از بالای این سنگ طناب زنجیری بسته بودند وبه‌وسیله این طناب از سنگ وتنگه عبور می‌کردند به همین جهت سنگ بُند بنِ نامیده شده‌است.


 
کوه ناخ ودرياچه سد شمو

گری زامِردان

پس از گذر از سنگ بند بن این راه سخت‌گذر وارد گری زامِردان می‌شود، گری زامِردان یک محوطه‌ای کاملاً شبه بسته‌است فقط یک راه خروج از آن وجود دارد که بنام «چَک چَربَه» معروف است، در محوطه گری زامردان در حدود ۱۰۰ بوته درخت کُنار وجود دارد، از بس این درختها بزرگ وشاخه‌هایش توی هم رفته‌است محوطه گری زامردان همیشه سایه بندان است، در سمت مشرق گری زامردان یک درخت سمری وجود دارد، زیر این درخت یک گورستان کوچکی وجود که شامل (۱۱) قبر است، آثار این گورستان وقبرها بوضوح دیده می‌شود، می‌گویند این قبرها تعلق به مردانی دارد که در زمان تسخیر شدن قلعه سیبه بدست صادق خان به گری زامردان پناه آورده بودند. در طرف شمال محوطه گری زامردان یک چشمه کوچکی است بنام آب قبرستان، در پشت محوطه گری زامردان دو چشمه وجود دارد یکی بنام «چشمه آب چَربَه» ودیگری بنام «چشمه آب لِشت»، این دوچشمه در حدود ۳۰اصله نخل آبیاری می‌کنند، ازطرف مشرق گری زامردان یک تخته سنگی نمایان است که طول آن در حدود ۳۰۰ متر است وبنام «تَختَه تَنگیرد» معروف است، ازسمت مشرق این تخته روی به طرف شمال چُک بلندی است بنام «چُک فلکنازی» و همچنین در پائین این چُک أودون بزرگی وجود دارد بنام «آودون فلکنازی» (آبدان فلکنازی).


 
گری زامِردان در کوه ناخ

تنگیرد

در جنوب این تخته سنگ یک تنگه عمیقی وتاریکی وجود دارد بنام «تنگیرد»، ورود بداخل تنگیرد بسیار دشوار وخطرناک است. اگر کسی بخواهد وارد تنگیرد بشود باید در اختیار وقت دقت کند، چون صبح وعصر بهیچ وجه نمی‌شود وارد تنگیرد شد، فقط تنها وقتی که برای ورود به تنگیرد مناسب است ساعت ۱۲ ظهر است که آفتاب دروسط آسمان است، البته در روزهای آفتابی، به غیر از این وقت مطلقا نمی‌شود وارد به تنگیرد شد، چون خیلی تاریک وخطرناک است. داخل تنگیرد آب فراوانی وچشمه‌های شیرین وجود دارد و درخت زار است ودرختهایی مانند انجیر، بنه، بادام و کِتُه کِرت و کُوهِنگ و نادر وجود دارد، و مارهای خطرناک و مارمولکها در آن وجود دارند. از قدیمی‌ها روایت است که رنگ این مارمولک‌ها سفید است و به اندازه گوسفندی بزرگی دارند. درواه ناخ ازسمت مشرق «تَپَه رَه» به اندازه ۱۰۰۰ متر دره‌ای وجود دارد که معروف به «درواه ناخ» ازسمت شمال دره تپه‌ای وجود دارد بنام «پَس پَل»، در پُشت این تَپَه برکه‌ای است بنام (برکه پَس پَل) ازطرف برکه به مسافت ۵۰۰ متر یک چشمه‌ای است و چند اصله نخل خرما واحشمی که به «قاسم اربابی» تعلق دارد، درواه ادامه دارد به طرف شمال (بالا) در مسافت ۱۰۰۰ متر چند اصله دیم وبلند وجود دارد همینطور که معلوم است این نخلها در زمانی خیلی قدیم کاشته شده‌است، از سمت شمال این نخلها یک احشمی و لاور کوچکی است که بنام «بُوخِن» معروف است. در شمال بُوخِن بیشه‌زاری وجود داردکه تمام درختهایش انجیر است، این منطقه بنام «انجیردان» معروف است، ازسمت غربی انجیردان به‌طرف شمال یک چشمه‌ای است بنام «تَزگُو» ازسمت مشرق تَزگُو راه پرپیچ و خمی وجود دارد که بنام «گردَنهِ بَردِ نمک» معروف است، این گردَنهَ راه مالرو و کاروان‌هاست، ازاین راه مردم به «قله کوه ناخ» می‌روند، در قله کوه ناخ اگر رو به طرف شمال ایستادی «چُک تُرُه» پشت سرت است وگری زامردان زیر چُک تُرُه قرار دارد و دهستان کوخرد در پشت سر قرار دارد از طرف جنوب کوه ناخ، و أما طرف شمال بیخه گوده در روبرو از طرف شمال کوه قرار دارد، و رو بروی صورتت روستای زنگارد است، زیر پایت دقیقاً در کمر کوه ودرست مقابل روستای زنگارد یک غار بزرگی وجود دارد که بنام «غار ذنب لاور» معروف است، می‌گویند قرنها پیش شخصی یا پهلوانی به نام ذنب لاور با زنجیر وبند می‌رفته در آنجا ته غار سکونت می‌گزیده‌است.


 
گری چَپون در کوه ناخ

جانوران وپرندگان

در پیرامون کوه ناخ جانوران وپرندگان مختلفی زندگی می‌کرده‌اند که شامل :آهو، بز کوهی، روباه، خوک، کفتار، شغال، جوجه‌تیغی و خرگوش بوده‌است. همچنین پرندگان مانند: کبک، عقاب، شاهین، بادخور، قُمری، تیهو، فاخته و بلبل ،، سبزقبا (کراشکین)، چکاوک (بُوکلُو)، چکاوک هدهد، و «مرغ سلیمان» یا هدهد، گنجشک، دم جنبانک وصدها پرنده مختلف دیگر زندگی می‌کرده‌اند وبه علت وجود درختهای گوناگون و تنومند مانند: کُنار، و سمر سَلَم، کُور، کِرت و کُوهِنگ زیستگاه پرندگان گوناگونی بوده‌است. و نزدیک بودن به آبدان‌ها، و آب و سایه، در فصل‌های گوناگون پرندگان روی شاخه‌های آن درختها لانه می‌ساخته أند، مخصوصاً در فصل‌های زمستان و بهار. ولی متاسفانه امروزه به دلیل نبود نظارت کافی و شکار بی رویه و غیر مجاز، نسل اکثر این حیوانات و پرندگان در حال انقراض می‌باشد. گفتاره‌است که در دوران گذشته جانوارنی مانند: گرگ، پلنگ، یوزپلنگ و خرس نیز در این کوه دیده شده‌است، اما درحال حاضر دیگه از اینگونه حیوانات هیچ اثری نیست. همچنین گیاهان دارویی ماننند: أنغوزه.، بنه، آویشن، مرو تلخ، پونه، اسطوقدوس (گیاهی خوشبو که با چای مصرف می‌شود). خاکشیر، مرو تلخ، مرو خوش می‌روید.


 
کوه ناخ

منبع

  • محمدیان، کوخردی، محمد ، “ «به یاد کوخرد» “، ج۲. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۳ میلادی.
  • ویکی‌پدیای عربی

 

 

استراحت گاه محمود چارچاله (بخش کوخرد)

استراحت گاه محمود چارچاله

استراحت گاه محمود چارچاله نام استراحت‌گاهی است در جنوب دهستان کوخرد ازتوابع بخش کوخرد شهرستان بستک و در غرب استان هرمزگان در جنوب ایران.

استراحت گاه پشته آودون علی

استراحت گاه محمود چارچاله
 
استراحت گاه محمود چارچاله


این استراحت گاه در پشتخه آودون علی واقع شده‌است، استراحت گاه چارچاله در سال ۱۳۸۳ خورشیدی توسط شخص خیری به نام «محمود» بنیاد گذاری شده‌است.

موقعیت

آودون علی در پایه کوه زیر از سمت شمال کوه واقع می‌باشد، واز سمت مغربش پشتخه مرخاو و از سمت شمالش پشتخه آودون علی واقع شده‌است. از این گونه آودونها در رشته‌کوه‌های شمال «کوه ناخ» و رشته کوه‌های جنوب کوخرد «کوه زیر» زیاد وجود دارد که بعد از باریدن باران پراز آب می‌شود، بعضی از این آبدانها در طول سال آب دارند مانند «آدون گِردُو» در نرگ بست گز.

برکه محمود


 
بركه محمود چارچاله

 
استراحت گاه محمود چارچاله

وصف

آودون علی نام آبدانی است در جنوب دهستان کوخرد ازتوابع بخش کوخرد شهرستان بستک و در غرب استان هرمزگان در جنوب ایران. این آبدان (آودون) در دهانه نرگ آودون علی واقع شده‌است. آبدان یکی از اصطلاحات جغرافی جنوب ایران است. « آبدان» در گویش کوخردی «آودون» گفته می‌شود. «آودون» برای ذخیره و افزایش آب استفاده می‌شود.


 استراحت گاه محمود چارچاله
استراحت گاه بركه محمود چارچاله


این مکان از زمان‌های بسیار قدیم کوچ‌نشین بوده وایل وعشایر و بعلت وفرت آب و علوفه در آنجا حشم می‌انداختند، هنوز هم در فصل زمستان گوسفنداران در آنجا اطراق می‌کنند. در موسم باران گیاهان زیبایی در پیرامون آودون علی می‌روید، خیر و اَکال و تُرُشُه و کُمپُر و مِیَل به شکل غیر قابل تصور درست می‌شود، و جای باصفائی است.


 
کلبه ی سنگی برای نگهداری بزغاله ها و گوسفندان

 کلبه ی سنگی برای نگهداری بزغاله ها و گوسفندان

 کلبه ی سنگی برای نگهداری بزغاله ها و گوسفندان

منبع

محمدیان، کوخردی ، محمد ، (شهرستان بستک و بخش کوخرد) ، ج۱. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۵ میلادی.

  • «با تاریخ دیار کوخرد و منطقهٔ باستانی بخش کوخر دبیشتر آشنا شوید»   
SHERENO.35.jpgMohMad.1.jpgBeyad.2.jpgSHERENO.37.jpg Ketab kukherd sarzamin shaeran1.jpg  

Ketab kukherd sarzamin shaeran.jpgKetab parandegan kukherd.jpgR.ARU.15.jpgKetab sarzamin shaeran.jpg 

منبع:awayeseebah 

*پژوهش و تحقيق استاد:محمدمحمدیان کوخردی 

استاد محمدیان را در کنار پروفسور M.M.Bigani رئيس دانشگاه

پزشكى بمبئى و رئيس هيئت مديره بيمارستان بريدج كندى بمبئى  

باکمال تشکر از دکتر لطیفه جهت ارسال عکس 

پشتخه خرتل (بخش کوخرد)

پشتخه خرتل نام پشته‌ای است در جنوب دهستان کوخرد ازتوابع بخش کوخرد شهرستان بستک و در غرب استان هرمزگان در جنوب ایران.


 
پشتخه خرتل (بخش کوخرد)

 
بركه پشتخه خرتل (بخش کوخرد)

(پُشتُه) واژه‌ای است در گویش فارسی لارستانی و معنی آن پشته، پشتواره، ارتفاعی نه بس بلند از زمین، تل، تپه ، توده، نجد و ربوه است. پشته درست بهمان معنی نجد که معمولاً فلات گویند، در پارسی دری و در برخی گویشهای محلی بکار رفته‌است. همچنین در لهجه کوخِردی در هرمزگان بکار می‌رود.


 
پشتخه خرتل (بخش کوخرد)


محدوده پشتخه خرتل

از طرف شمال دره بست گز و راه أُسُّن، از طرف جنوب پشتخه پاراو، از طرف مغرب سد سنگی ملاتی بست گز (سد جدید)، و از سمت مشرق به «کوه خآب» (پل تیر) و کارگهی و سنگ اکال منتهی می‌شود.


 
پشتخه خرتل (بخش کوخرد)

زمین جوکار

در روی پشته زمین کشت دیم وجود دارد که در حدود ۲۰ من بذر افکن دارد، این زمین به قبیله «آل مِشکال» تعلق دارد که در مواسم باران در آنجا جو و گندم کشت می‌کنند. همچنین تعداد محدودی از درخت سمر و کنار روی پشته وجود دارد که مردم در سایه آنها اطراق می‌کنند. چند سال پیش یک باب آب انبار برکه در روی پشته ساخته‌اند. دو عدد «خمره» (به گویش کوخِردی «خُمَه») قدیمی نیز وجود دارد که از زمانهای بسیار دور در خاک کرده‌اند برای ذخیره کردن آب باران که بعدا در ایام کم بود آب، از آب این خمرها استفاده می‌نمودند. همچنین پرندگان مختلفی در این پشته زندگی می‌کنند.


 
بركه پشتخه خرتل (بخش کوخرد)

نقاط پیرامون پشتخه خرتل

از طرف مغرب سد بست گز و خمه ایچخ و خمه چهارتا، از طرف مشرق، کوه خآب و کارگهی و سنگ اکال، از طرف جنوب سنگ نازبن و درواه شمه‌سارا، اطرف شمال آثار سد بز و دره دنکو واقع می‌باشد.


 
بركه پشتخه خرتل (بخش کوخرد)

منابع

  • محمدیان، کوخردی ، محمد ، «شهرستان بستک و بخش کوخرد» ، ج۱. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۵ میلادی.

بخش‌های شهرستان بستک

بخش‌های شهرستان بستک

 
 
ایران > هرمزگان > شهرستان بستک > بخش کوخرد: روستاها
کوخرد بستک

آسو | بار | بار ترک | بدمستان | بربار | پر احمد | پر درو | تخت گرو | پس دوچنگ |تشتو | تلخ اطهر | چارون | چاله | خلوص |دهستان کوخرد| دیخور | دهنو کوخرد | دهستان هرنگ|صالح‌آباد | عالی جان|فاریاب |کنارزرد | کوخرد | کوران | کوردان | کاشنو |کرون | گریند | گتاو | گوچی |لاور شیخ | لاوردین | لاور جمیل |مغدان |مزاجان | مِهران |هرنگ |یرد


 
مركز بخش كوخرد
 
روستاهای بخش مرکزی شهرستان بستک استان هرمزگان ایران
مسجد جامع چاه بنارد

ازدی | انجیردان | انوه | ایلود | ایلچی بالا | اشکت دراز | باغ نو | بامستان | برکه لاری | براشت بالا | بست قلات | بسه | بیگلرآباد | بیخ (بستک) | پیسه | تدرویه | تنگ بستک | تسان | تنگ تهر | تنَگ دالان | چاه بنارد | چاه دزدان | چاه چهه | چاه سرمه | چاه قیل | حسین آباد (بستک) | خشوه | خلیل | دهتل | ده تل | دهُنگ | رودبار| رودخانه شور گوده | روی گچ | زنگارد | سید احمدی | سرک | شیلی (بستک) | شیخ حضور | طهر (بستک) | عالی قندی | فاریاب سنگویه | فتویه | کل مسلی | کنچی | کفچال | کرزه | گلویه | گود گز | گوده | گشون | گاوبری | لاور زیر | لرد بستو | ملوردی | مردنو | مروا | مورد | مروارید انجیردان | مُخدان| نخل خین| ناخهری| همدونی